Almanya’da çalışmak ve Almanya’da şirket kurmak isteyenler için: Almanya’da İşçi hakları

Almanya’da iş hukuku gerçekten karmaşıktır ve anlaşılması zor olabilir. Ancak Almanya’da çalışmak, eğitim almak veya Almanya’da iş kurmak isteyen biri olarak, haklarınızı ve sorumluluklarınızı bilmek sizin için çok önemli. Sadece haklarınızı bildiğinizde onları talep edebilir ve koruyabilirsiniz. Almanya’da iş hayatında karşılaşabileceğiniz durumlar hakkında bilgi sahibi olmak, hem huzurlu hem de güvenli bir iş hayatı sürdürmenize yardımcı olacaktır.

İşten sonra üstlerimin yanında olmam gerekiyor mu?

İş sonrası zamanınız tamamen size aittir ve bu süre zarfında patronunuzun sizinle iletişim kurma hakkı yoktur. Yani, mesai saatleri dışında iş yerinde olmanız gerekmez. Ancak unutmayın, bazı pozisyonlarda bu durum farklılık gösterebilir. Eğer şirketinizin çalışma rutininde yedekte bulunmanız veya çağrı üzerine görev yapmanız gerekiyorsa, bu genel kural geçerli değildir. Çağrı üzerine görev (Rufbereitschaft), fiziki olarak iş yerinde olmanız gerekmese de, ihtiyaç duyulduğunda işe başlayabilecek durumda olmanızı gerektirir. Bu tür durumlarda, ulaşılabilir ve hazır olmanız beklenir.

İş kazasında yaralanırsam masrafları kim karşılıyor?

Almanya’da iş yerinde veya iş ile ev arasındaki yolculuk sırasında meydana gelen yaralanmalar, Almanya iş kazası (“Arbeitsunfall”) veya işe gidiş geliş kazası (“Wegeunfall”) olarak adlandırılır. Bu tür kazaların masraflarını yasal kaza sigortası (“Unfallversicherung”) karşılar. İşvereniniz, sizin ve diğer çalışanların kaza sigortasına katkıda bulunmakla yükümlüdür. Ancak sigortanın masrafları karşılayabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekir:

1. Uzman Doktor Ziyareti:
   • Yaralanan kişi, “Durchgangsarzt” adı verilen ve Almanya iş kazaları konusunda uzmanlaşmış bir kaza sigortası danışmanına, genellikle bir cerrah veya ortopedi uzmanına başvurmalıdır.
   • İşvereninizden veya ilgili meslek birliğinden (“Berufsgenossenschaft”), sizi bölgenizdeki bir “Durchgangsarzt” ile tanıştırmasını isteyebilirsiniz.
2. Kazanın Bildirilmesi:
   • İşvereniniz, Almanya İş Kanunu kapsamında iş yerinde meydana gelen kazayı üç gün içinde ilgili meslek birliğine (“Berufsgenossenschaft”) bildirmek zorundadır. Kaza günü bu süreye dahil edilmez.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Zamanında Başvuru: Kaza sigortası danışman doktoruna zamanında başvurulmaması veya hiç ziyaret edilmemesi, ya da işverenin kazayı geç bildirmesi durumunda sigorta ile ilgili sorunlar yaşanabilir.
• Tedavi ve Masrafların Karşılanması: Meslek birliği (“Berufsgenossenschaft”) bilgilendirildiğinde, tedavi masraflarını ve gerekli durumlarda, örneğin yaralı kişinin uzun süre çalışamayacak olması durumunda ek masrafları üstlenir.

Ek Bilgiler:

• Rehabilitasyon ve İşe Dönüş: Yaralanmanın ciddiyetine bağlı olarak, meslek birliği yaralı kişinin rehabilitasyon süreçlerini de finanse edebilir. Bu süreç, fizik tedavi, mesleki eğitim veya yeniden yerleştirme programlarını içerebilir.
• Özel Durumlar: Eğer yaralanma kalıcı bir sakatlığa yol açarsa, meslek birliği tarafından uzun vadeli bakım ve destek sağlanabilir. Bu, sürekli tıbbi bakım, protezler veya evde bakım gibi hizmetleri içerebilir.
• Yasal Danışmanlık: İş kazası sonrası haklarınız konusunda daha fazla bilgi almak veya herhangi bir sorunla karşılaştığınızda yasal danışmanlık hizmeti alabilirsiniz. Almanya’da birçok hukuk bürosu ve sendika, iş kazaları konusunda ücretsiz danışmanlık hizmeti sunmaktadır.

Asıl işimin yanında başka bir iş bulabilir miyim?

Ana işinizin yanında başka bir mesleki faaliyette bulunmak genellikle “Nebentätigkeit” olarak adlandırılır. Bu, başka bir şirkette çalışmak ya da kendi işinizi kurma girişimi olabilir. Prensip olarak, işvereniniz ikinci bir yarı zamanlı işte çalışmanızı engelleyemez. Ancak, bazı şartları yerine getirmeniz gerekir:

• Rekabet Yasağı: Rakip bir şirkette çalışmamalı veya çalıştığınız şirketle rekabet edecek bir işletme kurmamalısınız. Bu, işvereninizle olan ilişkinizde önemli bir faktördür.
• Çalışma Saatleri ve İzinler: Yarı zamanlı işinizde, ana işinizin çalışma saatlerinde, hastalık izninde veya tatildeyken çalışamazsınız. Bu, hem yasal hem de iş etiği açısından önemli bir kuraldır.
• Mola Süreleri: İki iş arasında yeterli miktarda dinlenme süresi bırakmalısınız. Almanya’da iş yasalarına göre, çalışanların sağlığını korumak için belirli dinlenme sürelerine riayet edilmesi gerekmektedir.

Eğer size ait Almanya iş sözleşmesi içinde ikincil istihdamı bildirme zorunluluğu varsa, patronunuzu yarı zamanlı işiniz hakkında bilgilendirmelisiniz. İş sözleşmesinde böyle bir madde bulunmasına rağmen bunu yapmazsanız, uyarı (“Abmahnung”) alabilir veya işinizi kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilirsiniz. İş sözleşmenizde bu konuda bir hüküm yoksa, yarı zamanlı işinizi bildirmek zorunda değilsiniz.

Ek Bilgiler:

• Vergi ve Sosyal Güvenlik: Almanya’da yan işlerde elde edilen gelir, ana işteki gelirle birleştirilerek vergilendirilir. Ayrıca, sosyal güvenlik primleri de bu gelirlere dahil edilebilir. Bu nedenle, yan işinizi vergi dairesine ve sosyal güvenlik kurumuna bildirmeniz önemlidir.
• İş Sağlığı ve Güvenliği: İki iş arasında yeterli dinlenme süresi bırakmamak, iş sağlığı ve güvenliği açısından risk oluşturabilir. Bu durum, hem sizin sağlığınızı hem de iş performansınızı olumsuz etkileyebilir.

Uyarı mektubu (“Abmahnung”) nedir?

“Abmahnung,” işvereninizden gelen bir tür uyarıdır. Bu uyarı mektubunda işvereniniz, iş sözleşmenize aykırı olarak algıladığı davranışları belirtir ve bu davranışları değiştirmemeniz halinde karşılaşabileceğiniz sonuçlar konusunda sizi uyarır. Genellikle bu uyarıyı takiben, söz konusu davranış devam ederse işten çıkarma (“Kündigung”) gerçekleşebilir.

Ancak, bir uyarı mektubunun geçerli olabilmesi için bazı formaliteleri karşılaması gerekmektedir:

• Doğru Formülasyon: Uyarı, iddia edilen suistimali tam olarak açıklamalıdır. Hangi davranışların iş sözleşmesine aykırı olduğu açıkça belirtilmelidir.
• Ciddi İhlal: Size ait Almanya iş sözleşmesi ile çelişki doğuracak ciddi bir ihlal etmiş olmalısınız. Daha küçük ve önemsiz sorunlar uyarıyı haklı çıkarmaz.
• Yazılı Olması: Uyarı, yazılı olarak size sunulmalıdır. Sözlü uyarılar resmi olarak geçerli kabul edilmez.

Haklarınız ve Yapabilecekleriniz:

• İtiraz Hakkı: Eğer aldığınız uyarının haksız olduğunu düşünüyorsanız, işvereninizin kararına yazılı olarak itiraz etme hakkınız vardır. Bu yazılı itiraza “Gegendarstellung” denir.
• Özlük Dosyanıza Eklenmesi: İtiraz mektubunuz, uyarı mektubuyla birlikte özlük dosyanıza eklenir. Bu, gelecekte herhangi bir sorun yaşanması durumunda itirazınızın dikkate alınmasını sağlar.

Güncel Mevzuat ve Ek Bilgiler:

• Almanya İş Kanunu (BetrVG): Uyarı mektupları, Almanya İş Kanunu’na (BetrVG) göre belirli kurallara tabi tutulur. İşverenin, uyarının gerekçelerini net ve açık bir şekilde belirtmesi zorunludur.
• Zaman Sınırı: Uyarı mektubu aldıktan sonra, belirli bir süre içinde bu uyarıya itiraz etmeniz gerekebilir. Genellikle bu süre üç hafta ile sınırlıdır.
• Çalışan Temsilciliği: Eğer bir işyeri çalışan temsilciliği (Betriebsrat) mevcutsa, uyarı mektubu hakkında bilgilendirilmelidir. Çalışan temsilciliği, bu süreçte size danışmanlık ve destek sağlayabilir.

Almanya’da Çalışmak: Almanya İş Sözleşmesi Hakkında Detaylar başlıklı makalemizi https://www.boerberg.com/almanyada-calismak-almanya-is-sozlesmesi-hakkinda-detaylar/ linkine tıklayarak okuyabilirsiniz.

İşveren referansı (“Arbeitszeugnis”) alma hakkım var mı?

Evet, çalışma sürenizin sonunda eski işvereninizden iş referansı alma hakkına sahipsiniz. İş referansları, gelecekteki iş başvurularınızda önemli bir rol oynar çünkü birçok işveren, sizin ve becerileriniz hakkında bilgi edinmek için önceki işvereninizden referans ister. Ancak, iş referanslarının genellikle gizli mesajlar içerdiğini unutmamak önemlidir. İlk bakışta olumlu gibi görünen bir iş referansı, aslında pek de olumlu olmayan bir değerlendirme içerebilir.

İş Referansı Hakkınız:

• Hukuki Dayanak: Almanya’da, İş Kanunu’na (Arbeitsgesetz) göre, her çalışanın işten ayrıldığında iş referansı alma hakkı vardır. Bu referans, dürüst ve objektif olmalıdır.
• Gizli Mesajlar: İş referanslarında kullanılan dil ve ifadeler, belirli kodlar içerir. Bu nedenle, referans mektubunuzun bir uzman tarafından kontrol edilmesi önemlidir. Uzmanlar, bu kodları çözerek referansın gerçekten ne anlama geldiğini anlayabilir.

Adil Bir Değerlendirme Alma:

• Değerlendirme Kontrolü: Aldığınız iş referansının adil olmadığını düşünüyorsanız, eski işvereninizden bunu değiştirmesini talep edebilirsiniz. İş referansı, gerçeği yansıtmalı ve objektif olmalıdır. İşveren, yanlı veya haksız bir değerlendirme yapmamalıdır.

Ek Bilgiler:

• Referans Türleri: Almanya’da iki tür iş referansı vardır: “Einfaches Arbeitszeugnis” (Basit İş Referansı) ve “Qualifiziertes Arbeitszeugnis” (Nitelikli İş Referansı). Basit iş referansı, sadece çalışma sürenizi ve görevlerinizi belirtirken, nitelikli iş referansı performansınız ve davranışlarınız hakkında detaylı bilgi içerir.
• Zamanında Talep: İş referansınızı işten ayrıldıktan sonra makul bir süre içinde talep etmelisiniz. Almanya’da genellikle bu süre üç yıl olarak kabul edilir.
• Dil ve Tarz: İş referansları genellikle formal bir dille yazılır ve belirli bir yapıya sahiptir. Bu nedenle, iş referansınızı aldığınızda dilin ve tarzın uygun olup olmadığını kontrol etmek önemlidir.

Almanya çalışma saatleri sırasında internette gezinebilir miyim?

Prensip olarak, işvereninizin açık izni olmadan, çalışma saatlerinizde internette gezinmenize izin verilmez, bu hem ofis bilgisayarınız hem de kendi akıllı telefonunuz için geçerlidir. Eğer çalışma saatlerinizde internette gezinirseniz, işvereniniz size bir uyarı (“Abmahnung”) verebilir veya olağanüstü işten çıkarma yoluna gidebilir. Ancak mola sırasında akıllı telefonunuzu kullanabilirsiniz.

Almanya’da işverenlerin çalışanlarının internet kullanımını izleme ve sınırlama hakkı vardır. Bu, Almanya Federal Veri Koruma Yasası (Bundesdatenschutzgesetz) kapsamında düzenlenmiştir. İşverenler, çalışanlarının internet kullanımını denetleyebilir ve bu denetimleri çalışanlarına önceden bildirmek zorundadır. Ayrıca, iş sözleşmesinde veya işyeri yönetmeliklerinde internet kullanımına ilişkin açık kurallar yer alabilir. Bu kurallar, çalışanların iş saatleri içinde kişisel internet kullanımını net bir şekilde kısıtlayabilir.

Almanya’da yasadışı (“Schwarzarbeit”) çalışırsam ne olur?

Kayıtsız olarak serbest meslek sahibi olarak çalışıyorsanız veya işvereninizin sizi sosyal güvenlik ve sağlık sigortasına kaydettirmemesi durumunda, Almanya’da çalışmak “Schwarzarbeit” yani yasa dışı istihdam olarak anılır. Kaçak çalışan kişi, ücretini nakit olarak alır ve vergi ödemez. Ancak bu durumda, çalıştığınıza dair herhangi bir kanıt bulunmayacak ve örneğin işverenin kararlaştırıldığı şekilde ödeme yapmaması durumunda işverene karşı yasal olarak dava açamayacaksınız.

“Schwarzarbeit” yasadışıdır ve ciddiyetine bağlı olarak idari veya cezai bir suç olarak kabul edilir ve buna göre cezalandırılır. Almanya’da yasa dışı istihdam, İş Kanunu (Arbeitsgesetz) ve Sosyal Güvenlik Yasası (Sozialgesetzbuch, SGB) kapsamında düzenlenmiştir. Yasadışı istihdamın idari suç olarak sınıflandırılması halinde 50.000 Euro’ya kadar para cezası ile karşılaşabilirsiniz. Ancak bunun ceza gerektiren bir suç olması durumunda, 50.000 Euro’dan fazla para cezası veya hapis cezası ile karşı karşıya kalabilirsiniz.

Eğer yasa dışı çalışıyorsanız ve aynı zamanda İş Merkezi (Jobcenter) veya Sosyal Yardım Dairesi’nden (Sozialamt) yardım alıyorsanız, bu durumda da para cezası ve hatta hapis cezasıyla cezalandırılabilecek bir suç işlemiş olursunuz. Ayrıca, aldığınız sosyal yardımlar azaltılabilir veya tamamen kesilebilir.

Önemli Noktalar:

• Kanıt Eksikliği: Kaçak çalışmanız durumunda, işverene karşı yasal haklarınızı savunamazsınız çünkü çalıştığınıza dair resmi bir kanıtınız olmaz.
• Para ve Hapis Cezaları: Yasa dışı istihdamın ciddiyetine bağlı olarak, yüksek para cezaları veya hapis cezası ile karşılaşabilirsiniz.
• Sosyal Yardımlar: Yasa dışı çalışmanız tespit edilirse, sosyal yardımlarınız kesilebilir ve bu yardımları geri ödemek zorunda kalabilirsiniz.

İstisnalar:

Ara sıra akrabalarınız veya komşularınız için küçük işler yapıyorsanız ve bunun karşılığında çok az para alıyorsanız, prensip olarak yaptığınız şey “Schwarzarbeit” veya yasa dışı istihdam olarak kabul edilmez. Ancak, bu tür işler sık ve düzenli hale gelirse, sonunda yasa dışı hale gelebilir. Bu nedenle, para karşılığında yaptığınız küçük işlerin sayısına ve sıklığına dikkat etmelisiniz.

İş yerinde mobinge maruz kalıyorum, ne yapabilirim?

Ne yazık ki çalışanların meslektaşları veya üstleri tarafından aşağılandığı veya taciz edildiği durumlar sıkça yaşanıyor. Eğer meslektaşlarınız size mobing yapıyorsa, ilk adım olarak patronunuzla konuşmalısınız; patronunuz bu konuda size yardım etmekle yükümlüdür.

Eğer asıl sorun patronunuzsa, İş Konseyi (“Betriebsrat”), bir danışma merkezi veya bir avukatla görüşmeniz önemlidir. Almanya’da İş Konseyi, çalışanların haklarını korumak için kurulmuş bir organdır ve mobbing durumlarında size destek sağlayabilir.

Almanya’da mobbing, İş Kanunu (Arbeitsgesetz) kapsamında değerlendirilir ve işverenlerin çalışanlarına karşı adil ve saygılı davranma yükümlülüğü vardır.

Atmanız Gereken Adımlar:

• Durumu Belgeleyin: Mobing olaylarını yazılı olarak ve mümkün olduğunca objektif bir şekilde bir tür günlük olarak belgeleyin. Hangi tarihte, kiminle, ne yaşadığınızı detaylı bir şekilde not alın. Bu belgeler, gelecekte delil olarak kullanılabilir.
• Resmi Şikayette Bulunun: Belgelediğiniz olayları delil olarak patronunuza, İş Konseyine veya avukatınıza sunabilirsiniz. Almanya’da çalışanların haklarını korumak için oluşturulmuş birçok danışma merkezi bulunmaktadır. Bu merkezlerden hukuki ve psikolojik destek alabilirsiniz.
• Hukuki Destek: Bir avukatla görüşmek, haklarınızı ve alabileceğiniz yasal adımları daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir. Avukatınız, mobbing durumunda işvereninize karşı nasıl bir yol izleyeceğinizi belirlemenize yardımcı olacaktır.

Nerede yardım ve destek bulabilirim?

İşvereninizle sorun yaşıyorsanız “Adil Entegrasyon” (Fair Integration) danışma merkeziyle iletişime geçebilirsiniz. Personel farklı dilleri konuşuyor ve işvereninizle sorun yaşamanız durumunda size ücretsiz destek veriyor. Faire-integration.de adresinde yakınınızda bir danışma merkezi bulabilirsiniz .

Şirketinizde/kurumunuzda bir İş Konseyi varsa onlarla da iletişime geçebilirsiniz. Çalışma Konseyi, işveren karşısında çalışanların çıkarlarını temsil eder. Örneğin yasalara ve toplu sözleşmelere uyulmasını sağlarlar.

Kökeniniz, uyruğunuz, cinsel yöneliminiz, cinsiyetiniz veya yaşınızdan dolayı dezavantajlı durumdaysanız, Federal Ayrımcılıkla Mücadele Dairesi ile iletişime geçebilirsiniz . Buradaki çalışanlara Pazartesi günleri saat 13:00’ten 15:00’a kadar ve Çarşamba ve Cuma günleri saat 9’dan 12’ye kadar 030-18555 1855 numaralı telefondan veya beratung@ads.bund.de adresinden e-posta yoluyla ulaşılabilir . Almanca, İngilizce ve Arapça konuşuyorlar.

Lütfen unutmayın : Yukarıda belirtilen tüm kurumlardan isimsiz tavsiye alabilirsiniz. İsterseniz patronunuz veya meslektaşlarınız şikayetinizi öğrenmeyecektir.

Almanya’da iş, Almanya’da yaşam ve Almanya’da şirket kurmak ile ilgili en güncel bilgiler için bu linki https://www.boerberg.com/almanyada-sirket-kurma-rehberi/ ziyaret edebilirsiniz.